SADRŽAJ
U Bibliji, kao i u mnogim drugim istorijskim i arheološkim izveštajima, nalazimo važne informacije koje bacaju svetlost na verski, politički i društveni kontekst prvog veka nove ere u Palestini. Jevanđelja po Mateju i Luci jedina su novozavetna knjiga koja iznosi detalje o rođenju Isusa Hrista. U ovom kontekstu nalazimo divan izveštaj o Rođenju, u njegovom jevrejskom i grčko-rimskom okruženju.
Razumevanje geografskog okruženja
Jevanđelje po Luci otkriva detalje o Josifovom i Marijinom putovanju neposredno pre Isusovog rođenja. Nazaret, koji se nalazio u oblasti Galileje, udaljen je oko 153 km severno od Vitlejema. Putovanje između ova dva mesta lako je moglo da traje dva ili tri dana; prema nekim procenama oko 33 sata hoda – a možda i duže kada se putuje sa trudnom ženom u njenom poslednjem tromesečju. Tako dugačka putovanja bila su naročito česta tokom praznika Pashe (Luka 2,41). Ipak, ovom prilikom putovanje je bilo direktno povezano sa popisom koji se obavljao širom imperije, a koji je naredio Cezar Avgust (Luka 2,1).
Istoričari kažu da je Rim proširio svoju vlast sa Apeninskog poluostrva prema jugu, prema Kartagini (264–146 . PNE). Njegovi vojnici i brodovi otišli su istočno prema Makedoniji i grčkim gradovima-državama (214–158 . PNE). Oni su takođe osvojili ono što Biblija naziva „krasnom zemljom“, Izrailj (63. PNE; Danilo 11,41). Do prvog veka nove ere, Rim je proširio svoj rimski zakon na sve zemlje oko Sredozemnog mora. Rimski zakoni i običaji bili su poštovani i morali su se slušati.
Hram i postavljeni vladar
Jevreji su imali versku slobodu da obožavaju Boga prema Svetom Pismu. Hram u Jerusalimu bio je vitalan za vernike: oni su usmeravali svoje bogosluženje i molitve ka ovoj veličanstvenoj zgradi, koju je Bog odredio kao svoje mesto prebivanja. U hramu je narod očekivao Mesijino pojavljivanje (Zaharija 6,12–13) i konačno izbavljenje od tlačitelja.
Car Irod, poznat i kao Irod Veliki, bio je jevrejski vladar postavljen od strane Rimljana, mada je imao sumnjiv pedigre. Bio je veoma svestan značaja hrama i sproveo je veliko renoviranje i širenje Hramove gore prema severu. Poznat je po velikim građevinskim poduhvatima, kao što su tvrđava na Masadi i luka u Cezareji Maritimi, koje je imenovao u čast svog dobročinitelja, Avgusta Cezara. Čak i danas se dive ruševinama tih projekata zbog njihovog arhitektonskog dizajna i tehničke mudrosti.
Bez obzira na snažne političke veze sa Rimom, Irodov strah od gubitka pozicije dobro je dokumentovan u Jevanđeljima i kod savremenih istoričara. Njegovi strahovi ogledaју se u njegovoj vladavini. Matej nam govori o strahu koji je zavladao kada je Irod bio uznemiren (Matej 2,3). Opisan je kao onaj koji je sposoban da ubije svoje rođake, nevinu decu ili bilo koga ko mu predstavlja pretnju. Sudska vlast koju je dobio od Rima davala mu je autoritet da hapsi i pogubi one koji su mu se zamerili (Matej 2,16). Irod Antipa, sin Iroda Velikog, pokazao je slične karakteristike (Matej 14,3; Luka 23,6–12).
Religiozno vođstvo
Zbog vladareve regionalne moći, razne verske frakcije unutar judaizma ujedinile su se, kad god im je to bilo korisno, sa carem Irodom. To je često vodilo do zanemarivanja Pisma u korist tradicije ili lične udobnosti. Sadukeji, sveštenička klasa, posedovali su mnogo znanja o mestu Mesijinog rođenja, ali nisu pristali da se pridruže Mudracima u potrazi za novorođenim Carem (Matej 2,4–6). Fariseji, stručnjaci za Mojsijev zakon, više su se bavili tradicijom i spoljnim izrazima pobožnosti nego životom u pravdi, milosti i veri (Matej 23,23). Pisari, profesionalci posvećeni beleženju i prenošenju biblijskog znanja, bili su upoznati s Talmudom i Mišnom (oralnim zakonom), ali i oni nisu prepoznali Mesiju među sobom.
Mesijin dolazak dogodio se usred duhovne tame i ravnodušnosti. Bez obzira na veliko znanje, ovi učeni ljudi nisu uočili šta se događa. Isus će kasnije osuditi verske vođe zbog toga što nisu pripremili narod da dočeka Mesiju, podsećajući ih na ubistva proroka u prošlim vremenima (Matej 23,37). Postojale su i druge grupe, poput zelota i esena, ali one su bile mnogo manje brojčane i uticajne. Vreme Isusovog rođenja bilo je obeleženo društvenim i verskim podelama.
Helenizacija priprema put
U vreme Isusovog rođenja, aramejski i grčki bili su osnovni jezici za trgovinu, diplomatiju, obrazovanje i religiju. Upotreba ovih jezika povezivala je nacije i kulture geografski udaljene. Rezultat je bio razvoj trgovačkog zanata, izgradnja puteva i luka i relativni finansijski prosperitet u regionu. Grčko-rimska kultura uticala je na arhitekturu, umetnost, obrazovanje i tehnologiju. Ovaj proces, poznat kao helenizacija, obuhvatio je sve aspekte života. Tehnološki, sociološki i ekonomski razvoj tog doba pripremili su teren za širenje dobre vesti svetu koji je očajnički trebao da čuje za Božje carstvo i plan spasenja.
Vernici u složenom svetu
Uprkos političkim tenzijama, društvenim sukobima i verskim podelama, Jevanđelja pažljivo ističu da su u svakom vremenu postojali verni sledbenici spremni da čine Božju volju. U ovom istorijskom i verskom okviru, Matej i Luka govore o Zahariji, svešteniku levitskog plemena, koji je susreo anđela Gospodnjeg dok je palio tamjan u hramu (Luka 1,11–13). Tokom vladavine cara Iroda, pastiri na poljima, budno pazeći na stada, bili su pozvani od anđeoske vojske da posete Dete (Luka 2,8–10). Mudraci s Istoka prešli su velike razdaljine da se poklone novorođenom Jevrejskom Caru, prateći zvezdu na nebu kao znak od Boga (Matej 2,1–2).
Bez obzira na borbu za vlast i stvarne društvene, verske i političke izazove, postojali su ljudi koji su verno sledili istinu i verovali da je došlo vreme za ispunjenje Božjih obećanja. Njihove priče i danas inspirišu čitaoce Svetog Pisma.
Samuel Nunjez, pastor, SAD
Izdvajamo:
👂 POSETI NAŠ YOUTUBE KANAL “BIBLIJA UČI”
➡️➡️ KLIKNI NA OVAJ LINK: https://bit.ly/38UtmKg
